Ons slavernijverleden

Gisteravond gebeurde het weer. Een ietwat boosverwilderd uitziende dame van voormalig West-Indische afkomst, ze zou Surinaamse geweest kunnen zijn maar ook Antilliaanse, zat voor televisie de Nederlanders collectief een schuldgevoel aan te praten vanwege ons slavernijverleden. Daarbij gesteund door weer zo’n 'linkse Gütmensch' met een Saab en een grachtenpand die het allemaal toch wel heel erg vindt wat wij allemaal op ons gezamelijk Nederlandse geweten hebben. We moeten ons kapotschamen! Rotzakken zijn we, immorele misdadigers. Geld moet er komen en excuses!  

Laat ik voorop stellen dat ik vind dat alle mensen op de wereld individuen zijn en niet het eigendom van een ander mens kunnen zijn. Dat ik vind dat alle mensen recht op vrijheid hebben en recht op eigen keuze  over hoe en wat ze doen in/met hun leven, zolang ze daarbij datzelfde recht bij een ander ook respecteren. Ik ben Liberaal en dus tegen iedere vorm van slavernij!

Dit gezegd hebbende mevrouw,  verdom ik het toch echt om door u in een hoek gezet te worden als ware ik schuldig aan de onderdrukking van uw voorouders, ik ben dat niet, net zomin als mijn ouders, grootouders en hun voorouders dat waren. Mijn familie mevrouw, net als 99% van de Nederlandse bevolking waren namelijk ook slaven, lijfeigenen. Als arme boerenknechtenfamilie was hun lot echt niet veel beter dan dat van uw voorouders in de Oost en de West.  Niemand van mijn familie heeft ooit slaven gehad, verhandeld of gevangen. Tot op heden heeft mijn hele familie, vaker niet dan wel voor een fatsoenlijk loon, voor anderen gewerkt. Uit vrije wil? Laat me niet lachen, een loonslaaf heeft niets te willen vandaar ook het woord loonSLAAF.

Maar, mijn beste mevrouw, kunt u dat ook zeggen? Gemakshalve wordt altijd maar even vergeten dat slavenhandel op het Afrikaanse continent de gewoonste zaak van de wereld was en is. Stammenoorlogen, die aan de orde van de dag waren (en nog steeds zijn) ontaardden meestal in het gevangen nemen en tot slaaf maken van de overwonnenen. Ook uw voorouders hebben dat gedaan mevrouw, waarschijnlijk nog diezelfde die later zelf slaaf werden!  Gaat u daar ook excuses voor aanbieden? En schadevergoeding betalen? Weet u wel dat het uw voorouders hun eigen buren zijn geweest die hen hebben gevangen genomen en op het strand aan de slavenhandelaren verkocht hebben voor een paar spiegeltjes en kralen! Die Hollandse zeelui gingen echt zelf dat enge oerwoud niet  in om op slaven te jagen. Gaat u daar ook excuus eisen?

Het beeld van slavernij als Westerse misdaad van de 16e tot de 19e eeuw is niet volledig. Slavernij bestaat namelijk minstens zolang als de geschiedschrijving. Het Oude Egypte, Oude Griekenland, de Romeinen, maar ook modernere Afrikaanse en Arabische culturen maakten en maken nog immer veelvuldig gebruik van slaven. Slavernij kwam ook in de Chinese, Indische en Amerikaanse indianenculturen voor.

 Waar je al helemaal nooit iemand over hoort is het verkrijgen van 'christenslaven' uit Europa. Het domein van de zogenaamde 'Barbarijse zeerovers', die opereerden vanuit bases in Noord-Afrika, in de autonome provincies van het Ottomaanse Rijk met de hoofdsteden Algiers, Tunis en Tripoli, en ook vanuit het onafhankelijke Marokko, met name Salé aan de Atlantische kust.

Ja mevrouw, ook de blanke Hollanders werden als slaven gevangen en verhandeld. Pas nadat de Fransen in 1830 Algiers hadden veroverd kwam langzaam maar zeker een eind aan deze vorm van slavernij. U ziet, u heeft als 'Afro-koloniaal'  heus niet het alleenrecht op slavernijleed.

De Arabische Afrikaanse slavenhandel is ouder dan de Europese en heeft eveneens een zeer grote omvang gekend. De Arabisch Afrikaanse slavenhandel startte rond de 6e eeuw n. Chr. (de opkomst van de islam!!) en eindigde in de 20e eeuw. Exacte cijfers over het aantal gevangengenomen Afrikanen zijn niet voorhanden, schattingen liggen tussen de 15 en 28 miljoen mensen. De Arabieren haalden hun Afrikaanse slaven uit Noord- en Oost-Afrika (het Westen richtte zich op West-Afrika). Zanzibar was een bekend centrum voor slavenhandel. Het was in de Arabische wereld gebruikelijk dat bij rivaliserende stammen die met elkaar in conflict raakten de ‘winnaar’ de mannen doodde en de vrouwen en kinderen tot bezit maakten. Dat was in conflicten tussen Arabieren en Afrikanen niet anders. De buitgemaakte vrouwen en kinderen werden per schip of middels een karavaan (lopend) naar de Arabische wereld gebracht. Zo'n 60% van de door de Arabieren veroverde Afrikaanse slaven stierf tijdens dit transport. Waar de Westerlingen zich concentreerde op mannelijke slaven (voor arbeid), richtte de Arabieren zich op vrouwen, de Arabieren importeerden ongeveer 65% vrouwen tegen 35% mannen - deze vrouwen kwamen veelal in harems terecht. De Arabische slavenhandel concentreerde zich vooral in Westelijk Azië en Noord-Afrika. Tegen het eind van de 19e eeuw bereikte deze een minimum. In het begin van de 20e eeuw, na de Eerste Wereldoorlog, werd slavernij in moslimlanden geleidelijk verboden en onmogelijk gemaakt, voornamelijk onder druk van Westerse mogendheden als Engeland en Frankrijk. Toch is er nog steeds slavernij waarbij men zich op de islam beroept, met name in de Afrikaanse republieken Tsjaad, Mauretanië, Niger, Mali en Soedan.

In 1859 schafte Nederland de slavernij in de onder direct bestuur staande delen van Oost-Indië af. Nog vier jaar later, in 1863, schafte Nederland de lucratieve slavernij in de West-Indische koloniën (Suriname en de Nederlandse Antillen) af. Nederland was een van de laatste Europese landen die de slavernij afschaften ,dat wel (op Portugal en Spanje na, en Belgie dat later de boel nog eens dunnetjes over ging doen in Congo) maar voorloper op het Amerikaanse continent. De Verenigde Staten kwamen in september 1862 met de Emancipatieproclamatie van president Lincoln, toen afschaffing van de slavernij als een van de oorlogsdoelen tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog onvermijdelijk was geworden. Op 1 januari 1863 werd de afschaffing in de noordelijke staten van kracht. In 1865 in het zuiden, in bv. Brazillie pas in 1888.

In totaal verscheepte Nederland, dat wil zeggen de WIC en diverse particulieren rond de 450.000 slaven vanaf de Afrikaanse kust, op een totaal van naar schatting 10 tot 11 miljoen slaven (nog geen 5%!) dus het bestempelen van de Nederlander als de grootste slavenhandelaars aller tijden berust totaal nergens op. Het overlevingspercentage op de Nederlandse schepen lag veel hoger (88%) dan op de Engelse Spaanse (80%) en Portugese(73%). Het scheepspersoneel had een lagere overlevingskans (64%).  Zeelieden waren veel goedkoper dan slaven!

 Slaven op de Nederlandse plantages in “De West” werden over het algemeen goed behandeld in tegenstelling tot de Amerikaanse en Britse slaven  werden de Nederlandse slaven zelden lijfelijk gestraft, kregen goed te eten en waren goed gehuisvest. Slaven waren ver van goedkoop en daar moest je zuinig op zijn. De boeren-en fabrieksarbeiders in Nederland hadden het vaak slechter, weinig of geen voedsel, huisvesting in plaggehutten of krotten, ziektes en bittere armoede. Maar zij hadden hun vrijheid zegt u? Armoede en honger kent geen vrijheid mevrouw.

Aquarel. Waterverfschildering naar Voorduin van de plantage Catharina-Sophia. Het was een suikerplantage, toentertijd Sukrugron in de lokale taal, Sranan Tongo genoemd, aan de Saramacca-rivier. De plantage was gelegen tussen de koffieplantage Anna-Maria stroomopwaarts, en aan de plantage Judas-hoop stroomafwaarts. De plantage was eigendom van het gouvernement. Ten tijde van de afschaffing van de slavernij waren er 407 slaven aanwezig.

Beseft u zich wel, beste mevrouw dat, ware uw voorouders niet tot slaaf gemaakt door de Hollanders, u nu niet in vrijheid in het mooie Suriname had gewoond of op een van de prachtige Antilliaanse eilanden, in betrekkelijke welvaart, vrede en met een democratisch gekozen regering, goede zorgvoorzieningen, scholing  etc, met jaarlijkse miljardensteun van de Nederlandse belastingbetaler. Of, zoals heel veel van uw mede ex- kolonialen, in Nederland, in een huis met een tuintje, met een inkomen, een auto en een tv.

Nee mevrouw, dan had u nu, indien uw stam niet uitgeroeid was of door een buurstam tot slaaf gemaakt, waarschijnlijk in een vluchtelingenkamp gezeten. Dan hadden u en uw kinderen nu waarschijnlijk met een roestig blik op het hoofd vele kilometers moeten lopen voor een beetje troebel water. U had in de rij gestaan voor een kommetje rijst en slechts kunnen dromen van het leven dat uw voorouders op de tabaks- en suikerplantages hadden. De kans dat u Aids had gehad als resultaat van de zoveelste brute verkrachting door een buurman was 17,4% en de kans op ouder worden dan 5 jaar was voor uw kinderen was slechts 36% geweest. Uw levensverwachting was 48 jaar.

Ik me schamen mevrouw? Waarvoor dan?  Goed uw overgrootouders hebben het niet gemakkelijk gehad, dat geef ik u na, maar de mijne net zo goed niet.  Ook die hebben zich letterlijk dood gewerkt waaraan ik dank dat ik ben wie en waar ik nu ben. Moet ik me nu daarvoor schamen, excuses aanbieden? De pot kunt u op! Ik durf te wedden dat 99% van de Afrikanen op dit moment heel graag met u, of zelfs met hen (uw slaven voorouders)zouden willen ruilen mevrouw.

 Het moet maar eens afgelopen wezen met dat gezeik over wat onze voorouders allemaal verkeerd zouden hebben gedaan. Moeten de Noren en Zweden excuses gaan aanbieden voor wat de Vikingen hebben uitgericht? De Fransen voor Napoleons daden? De Italianen voor het koloniale bewind inclusief slavernij van de Romeinen?  De Spanjaarden voor 80 jaar onderdrukking?

Als we de geschiedenis van die voorouders van u gaan natrekken mevrouw, komt daar ook  vast wel het een en ander in voor hoor, koppensnellen, kanibalisme, massaverkrachting en genocides. Heus uw “ras” (ik haat dat woord) waren ook geen lieverdjes.  Leef nu mevrouw, doe niet zo vreselijk verbitterd, let bygones be bygones,count your blessings en kijk vooruit naar de toekomst! Eerlijk is eerlijk, da’s allemaal toch best prettig geregeld weer.

bronnen: wikipedia, Tropenmuseum,
koninklijke bibliotheek (http://www.kb.nl/dossiers/slavernij/slavernij.html)